Oog op Oirschot
Het nieuwe mobiliteitsplan speelt in op demografische kenmerken en ontwikkelingen van Oirschot. Oirschot is met haar ruim 19.000 inwoners een kleine, maar groeiende gemeente in de Metropoolregio Eindhoven (MRE). Dit is een bestuurlijk samenwerkingsverband van 21 gemeente in Zuidoost-Brabant met een gezamenlijk ambitie: de Brainportregio verder ontwikkelen tot een economische wereldspeler die internationale allure koppelt aan regionale eigenheid. De samenwerking staat in het teken van een betere, duurzame toekomst voor alle inwoners. Binnen de MRE maakt Oirschot deel uit van het Stedelijk Gebied Eindhoven (SGE), waarbij het stedelijk mobiliteitssysteem onder druk staat en de mobiliteitstransitie noodzakelijk is voor duurzame verstedelijking. Als onderdeel van het SGE heeft Oirschot een regionale woon- en economische opgave. Denk hierbij aan de realisatie van extra woningen en het uitbreiden en versterken van bedrijventerreinen. Dit leidt in de gemeente tot een groei van de mobiliteit. Delen van de huidige infrastructuur (zowel fiets, OV en auto) zijn niet ingericht om deze groei te faciliteren. Inzet op de mobiliteitstransitie en op het wegnemen knelpunten binnen de huidige infrastructuur is daarom van belang.
De gemeente Oirschot is een meerkernen-gemeente die bestaat uit de dorpen Oirschot, Spoordonk, Oostelbeers, Westelbeers en Middelbeers. De gemeente profileert zich als een ‘Monument in het groen’, een culturele gemeente in een sterke economische regio. Het is een landelijke gemeente met een aantrekkelijk woonklimaat. Met meer dan driehonderd monumentale gebouwen, twee beschermde dorpsgezichten, het landschappelijk erfgoed en elf natuurgebieden heeft de gemeente aantrekkingskracht voor toerisme en recreatie. De grootste groep inwoners in Oirschot is tussen de 45 en 65 jaar oud en volgens de gezondheidsmonitor van het RIVM hebben de inwoners over het algemeen een goede gezondheid. De gemeente is zeer auto-georiënteerd waarbij de bereikbaarheid per openbaar vervoer onder druk staat. Het aantal personenauto’s per huishouden ligt in Oirschot volgens data van het CBS met 1,3 hoger dan het landelijk gemiddelde van 0,93. Het nieuwe mobiliteitsplan van Oirschot speelt strategisch in op deze kenmerken. In onderstaande figuur zijn een aantal kenmerken en toekomstige ontwikkelingen van Oirschot opgenomen die medebepalend zijn voor de keuzes in dit mobiliteitsplan.
Figuur 5: Cijfers Oirschot (Regionale klimaatmonitor Rijksoverheid, CBS)
Zoals in het IMBK en het Actieplan wonen is opgenomen komt de gemeente de komende jaren voor een grote opgave te staan. Denk hierbij aan de energietransitie, duurzaamheidsopgave, woningbouwopgave, veroudering en vervangingsopgave van buurten en wijken, evenals de veranderende rol van de bewoner. Veel van deze ontwikkelingen hebben raakvlakken met het mobiliteitsbeleid in Oirschot. Het nieuwe mobiliteitsplan speelt hierop in. Daarnaast zijn de demografische kenmerken van Oirschot bepalend bij de vorming van het nieuwe mobiliteitsplan. Deze kenmerken zijn samen met een aantal belangrijke ontwikkelingen weergegeven in bovenstaande afbeelding en worden hieronder belicht.
Woningbouw: Volgens het CBS telt de gemeente Oirschot momenteel 8.000 woningen, waarvan 95% daadwerkelijk bewoond wordt. 83% van alle woningen is vóór 2000 opgeleverd. De gemiddelde WOZ-waarde van een woning is Oirschot is in 2021 374.000 euro. Dit is met 24% toegenomen sinds 2015. In 2021 kent Oirschot 19.061 inwoners en 7.979 huishoudens. Het is de verwachting dat het aantal huishoudens in Oirschot verder zal toenemen tot 2035 volgens de Toekomstvisie Oirschot 2030. In het Actieplan Woningbouw Oirschot 2.0 is opgenomen dat de gemeente daarom tot 2030 woningen bij wil bouwen. Die ambitie is gebaseerd op demografisch onderzoek, prognoses en de Woondeal die is gesloten. Ook in de prognoses van de provincie Noord-Brabant (september 2020) wordt aangegeven dat Oirschot in de periode 2020-2030 woningen moeten worden toegevoegd aan de woningvoorraad. Daarna is de verwachting dat het aantal huishoudens in Oirschot nog licht blijft groeien en zijn er meer woningen om aan de vraag naar woningen in het stedelijk gebied Eindhoven te blijven voldoen.
Landelijk gebied: Gemeente Oirschot vindt het behouden van het karakteristieke Oirschots landschap belangrijk. In februari 2022 is het Uitvoeringsprogramma Vitaal Landelijk Gebied 2022-2026 vastgesteld, voortkomend uit het Landschapskwaliteitenplan. Ontwikkelingen die in dit plan zijn opgenomen hebben invloed op het mobiliteitssysteem in Oirschot. Een van de opgaven in dit programma is bijvoorbeeld de Groene Corridor, met als doel het versterken van de recreatieve verbindingen tussen Oirschot en Eindhoven. Ook andere ontwikkelingen in het landelijk gebied hebben invloed op de mobiliteit in Oirschot. Zo neemt het aantal agrarische bedrijven in het buitengebied af en wordt het buitengebied meer ingericht voor andere functies zoals wonen en recreatie. De agrarische bedrijven die blijven bestaan groeien en werken met groter materiaal. Dit maakt dat verschillende soorten weggebruikers samenkomen, waaronder landbouwverkeer vaak met grote voertuigen.
Centrum: Om het centrum van Oirschot nog aantrekkelijker te maken, de economische potentie te benutten en de aantrekkingskracht te versterken is de Centrumvisie ontwikkeld. De kernpropositie voor Centrum Oirschot luidt volgens de visie als volgt: ‘Het centrum Oirschot is een gezellig monumentaal dorp in een veelzijdige groene omgeving, waar jong en oud elkaar ontmoeten. Een dagje uit staat garant voor een authentieke, maar eigentijdse beleving van cultuurhistorische erfgoed, levendige Brabantse gastvrijheid en exclusieve boetiekjes en speciaalzaken’. In de Centrumvisie is een uitvoeringsprogramma opgenomen met acties voor de thema’s verkeer en parkeren, openbare ruimte, retail aanbod/ publieksvoorzieningen, evenementen en samenwerking. De Centrumvisie is vastgesteld.
Bedrijvigheid en ondernemen: Als onderdeel van de Brainportregio is ruimte voor bedrijvigheid en ondernemen voor Oirschot belangrijk. De Oirschotse bedrijventerreinen De Scheper en Westfields zullen de komende jaren verder worden doorontwikkeld en uitgebreid. Bedrijventerreinen De Stad en Steenfort zullen in samenspraak met ondernemersverenigingen en vastgoedeigenaren versneld worden opgewaardeerd. Deze ontwikkelingen hebben invloed op het wegennet in Oirschot.
Toerisme en recreatie: Oirschot is als erfgoedgemeente trots op haar monumentale schoonheid en landelijke uitstraling. In de komende jaren wordt ingezet om op strategische wijze Oirschot als levende erfgoedgemeente van de Brainport Regio op de kaart te zetten. Enerzijds is de wensrichting stedelijk breder bekend te maken wat Oirschot te bieden heeft om zo meer recreanten richting Oirschot te trekken. Anderzijds is de wens inwoners te stimuleren de wandel-, ruiter- en fietsroutes te gebruiken om het aanwezige Oirschots erfgoed, de omringende natuurgebieden alsook het prachtige landschap en karakteristieke buitengebied te beleven. Voor het mobiliteitssysteem betekent dit in de toekomst meer drukte op wegen, wandel-, ruiter- en fietsroutes, maar ook ontwikkeling en onderhoud hiervan. Om dit te bereiken wordt er onder andere ingezet op gedragscampagnes voor het stimuleren van actieve mobiliteit.
Duurzaamheid: Oirschot heeft het doel om in 2040 energieneutraal te zijn, zoals staat opgenomen in het energiebeleid. Oirschot is sterk auto georiënteerd vanwege haar ligging ten opzichte van steden als Eindhoven, Den Bosch en Tilburg en het beperkte ov-aanbod. In de klimaatmonitor voor Oirschot is zichtbaar dat er een positieve trend is ingezet met betrekking tot het energieverbruik en CO2-uitstoot op het gebied van mobiliteit, maar deze is nog boven het landelijk gemiddelde. De klimaatmonitor laat ook zien dat het aantal elektrische auto’s en laadvoorzieningen in Oirschot achterblijft op het landelijk gemiddelde. In dit mobiliteitsplan komen maatregelen aan bod die bijdragen aan het verduurzamen van het mobiliteitssysteem van Oirschot.